دو آفت هویت دانشجویی

سیاست ایرانی - دانشجویی در دین حرمت دارد که با تقوا باشد: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُم‏ [حجرات/13] گرامى‌‏ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست‏.» دانشِ بدون دین را رها سازد و تا نفَس دارد دانشجو بماند. راه علم را انتهایی نیست!

دو آفت هویّت دانشجویی
 روز دانشجو، بهترین فرصت برای بازخوانی بایدهای شخصیّت دانشجویی است. کاری که هر کس از زاویه و با نگاه مخصوص به خود به آن می‌اندیشد. حال می‌خواهیم به آن‌چه که مانعی در مسیر دانشجو بودن است البتّه با آیینه قرآن و احادیث اهل بیت (علیهم السلام) بپردازیم.
ارزش دانشجو
در منطق دین اسلام ملاک کلّی و اساسی برتری و ارزشمندی هر فردی، کنترل خود از ارتکاب گناه معرّفی شده است. قرآن کریم در این‌باره می‌فرماید: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُم‏ [حجرات/۱۳] گرامى‌‏ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست‏.» امّا در هر حرفه‌ای، اصولی خاص نیز وجود دارد که هویّت خاص آن شغل را تشکیل می‌دهد. دانشجویی نیز به عنوان کاری مهمّ و اثربخش، از این قبیل است. ارزش کار دانشجویی در قرآن و احادیث مورد عنایت خاص بوده است. قرآن کریم می‌فرماید: «هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُون‏ [زمر/۹] آیا کسانى که مى‏‌دانند با کسانى که نمى‌‏دانند یکسانند؟» حال، از نگاه قرآن و روایات، به تعدادی از آفت‌هایی که ممکن است در مسیر دانشجوی ایده‌آل به وجود بیاید می‌پردازیم.
دانش+دین
یکی از مباحثی که همیشه مورد بحث بوده است نحوه تعامل علم و دانش با دین است. باید بدانیم که در این زمینه همه ی علوم مورد تجلیل و ترغیب دین هستند، مگر علومی که صرفاً در معصیت خداوند استفاده می‌شوند. از آنجا که برنامه سعادت دنیا و آخرت انسان در دین اسلام طرّاحی شده است؛ یکی از موانع مسیر دانشجویی عدم توافق و همراهی دانش با دین است. علم و دین باید با یکدیگر همراه باشند در غیر این صورت باعث ضربه و افول خواهند شد. دین اسلام دانشجویی را بر همه مسلمانان لازم دانسته است. امام صادق (علیه السلام) به نقل از پیامبر گرامی اسلام (صلوات الله علیه و آله) می‌فرمایند: «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَهٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ أَلَا وَ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ بُغَاهَ الْعِلْم‏ [۱] طلب علم بر هر مسلمانى واجب است. همانا خدا دانشجویان را دوست دارد.» پس اصل علم و دین از امور مطلوب خداوند متعال است و در جایی که با یکدیگر تداخل و تقابل دارند باید نظر خدا را بر علم ترجیح داد؛ و این دقیقاً مسیر علم است. زیرا تمام علم نزد خداست و تنها عالم مستقل و بی‌انتها اوست. همچنان‌که می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ عالِمُ غَیْبِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدُور [فاطر/۳۸] خداوند از غیب آسمان‌ها و زمین آگاه است، و آنچه را در درون دل‌هاست مى‏‌داند!»
دانشجو بمان!
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های دانشجویی، ایجاد پیوند مقطعی با علم و دانش است. بعضی از افراد بعد از پایان تحصیلات رشته علمی مورد نظر و اخذ مدرک و اشتغال مورد نیاز خود، به طور کلّی از میدان علم فاصله گرفته و مطالعات برنامه ریزی شده را به فراموشی می‌سپارند. این مطلب در دین اسلام، مطلوب نیست؛ همچنان‌که از پیامبر اکرم (صلوات الله علیه و آله) این‌گونه نقل شده است: «اُطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنَ الْمَهْدِ إِلَى اللَّحْدِ [۲] ز گهواره تا گور، دانش بجویید.»
دانشجویی، مدال افتخاری است که باید آن را قدر دانست. دانشجو بودن، خودش خوش‌بختی است و نیز باعث خوش‌بختی صاحب آن می‌شود. پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «طالِبُ العِلمِ لایَموتُ أو یُمَتَّعَ جِدَّهُ بِقَدرِ کَدِّهِ [۳] جوینده دانش نمى‌میرد تا آن گاه، که به اندازه زحمتش، از خوش‌بختى بهره برد.» هر چه در راه کسب و فراگیری علم تلاش کنیم ارزش دارد و نباید به زمانی خاص، محدود باشد.

نتیجه این‌که؛ از نگاه دین اسلام، صرف دانشجو نامیده شدن ارزشی ندارد؛ بلکه باید ضمن برخورداری از ملاک کلّی ارزش دینی که همان تقواست، دانش خود را با دین و معنویّت همراه کنیم و برای جستجوی دانش، حدّ و مرزی نشناسیم. “علم همراه با دین اسلام” را همچون مایه حیات هویّت دانشجویی خود بدانیم. کسی که دانشجو می‌شود؛ باید دانشجو بماند. دانشجویی متدیّن و تلاشگر!

پی‌نوشت
[۱]. کلینى، محمد بن یعقوب‏؛ الکافی( ط- الإسلامیه)، محقق/مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد؛ ناشر: دار الکتب الإسلامیه، تهران، سال چاپ: ۱۴۰۷ ق‏، ج‏۱، ص:۳۱.
[۲]. قمى، على بن ابراهیم‏؛ تفسیر القمی‏، محقق / مصحح: موسوى جزائرى، طیّب؛ ناشر: دار الکتاب‏، قم، سال چاپ: ۱۴۰۴ ق‏، ج۲، ص۴۰۱.
[۳]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏؛ بحار الأنوار( ط- بیروت)، ناشر: دار إحیاء التراث العربی‏، مکان چاپ: بیروت‏، سال چاپ: ۱۴۰۳ ق‏، ج۷۴، ص۱۶۵.

  رفیعی