مدافع حریم ولایت

سیاست ایرانی - بدون تردید بررسی سیره معصومین (ع) یکی از مهترین برنامه هایی است که در راستای حفظ ارزش های اصیل اسلامی قراردارد. در این بین، علاوه بر دستیابی به راه هدایت می توان بسترسازی مناسبی در جهت حفظ آرمان های جامعه مسلمین ایفا کرد.

  در سیاهی و غم جانفزای خورشید بی نهایت در 28 صفر سال دهم هجری، که سکوتی سرد در فضای آلوده غصب ِ حق حاکم شده بود، حضرت فاطمه زهرا (س) در برابر تمامی جریانات بعد از رحلت حضرت رسول اکرم، هرگز سکوت ننمودند و دست به مبارزه سیاسی بی نظیری زدند تا نمودی باشد از نورِ تابناکِ هدایت نبوی و افقی روشن از سرانجام هدایت علوی...

در این میان اگرچه دوران کوتاهی از زندگی حضرت فاطمه (س) را دربرمی گیرد اما آنچان درخشان و سرنوشت ساز بود که اگر صورت نمی گرفت، ضربات جبران ناپذیری بر پیکر اسلام داغدار وارد می شد.

حضرت زهرا علیهاالسلام در این مدت کوتاه و با تمامی مشکلات ِ سختی که بر سر راه شان وجود داشت با بینش سیاسی عمیق خویش، که در واقع به نوعی عامل رفتارهای سیاسی ایشان نیز می‏باشد، از بعد نظری به ترسیم جهان‏بینی توحیدی و از بعد عملی به ترسیم ایدئولوژی سیاسی شیعه پرداخته اند.

موضع گیری ها، خطابه ها و هدایت جریانات روشنگرانه ایشان در آن روزهای سخت، می تواند راهی روشن برای رهروان و مدافاعان از حریم آسمانی ِ ولایت باشد. دقت بی نظیر حضرت زهرا(س) در این گونه اقدامات به خصوص در ایراد خطابه ها نشان از درک و آگاهی بی نظیر ایشان از این مسئله دارد که این گفتگوهای روشنگرانه نه فقط برای این روزها بلکه چراغ هدایتی خواهد بود برای آیندگان در راه مبارزه با ظلم و ستم. به عنوان نمونه در قسمتی از خطبه معروف شان در خصوص غاصبان فدک به طرز هوشمندانه ای به ساختار ِ سازمان سیاسی – اجتماعی اسلام اشاره می کنند و به تشریح آن می پردازند: «وطاعتُنا نظاما لِلملّة و امامتُنا اَمانا من الفُرقة»؛ یعنی اطاعت از ما اهل بیت نظم‏ دهنده ملت و امامت برای ایجاد وحدت و دوری از تفرقه و پراکندگی است.

همچنین در خطبه دوم، به‏ طور مشروح به مسئله امامت و ویژگی‏های امام می‏پردازند. بر این اساس، مشخص می‏شود که از دید ایشان، نظام سیاسی اسلام نظامی است که در رأس آن، جانشین پیامبر صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله قرار می‏گیرد. این جانشینی از نظر ایشان و در فرهنگ تشیّع متعلّق به مولای متّقیان و فرزندان ایشان می‏باشد.

«رفتار سیاسی» عبارت است از: «فعالیت‏های سیاسی افراد و پیامدهای آن برای نهادهای سیاسی.» رفتار سیاسی حضرت می تواند به آن دسته از فعالیت‏ها ومبارزاتی اطلاق شود که در قالب ایراد خطبه، اعتراض به غصب فدک و خلافت، سکوت در برابر خلیفه به خاطر وحدت سیاسی و مانند آن صورت گرفته اند. این رفتارها که عمدتا پس از رحلت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و به دنبال ماجرای سقیفه بنی‏ ساعده ظهور کردند، حاکی از این مدعایند که حضرت زهرا سلام الله، آگاهی عمیقی نسبت به مسائل اسلامی و سیاسی داشته اند، به عبارت دیگر، ایشان از بینش سیاسی عمیقی برخوردار بودند.

در واقع بینش سیاسی داشتن به معنای فهم دقیق مسائل، حسن و سرعت تشخیص، سرعت انتقال و باریک بینی در تمام اموری است که نیاز به تدبیر و سیاست گذاری دارند. در اینجا مقصود از «بینش سیاسی حضرت زهرا سلام الله علیها » آگاهی بی نظیر ایشان از روابط و ضرورت‏های میان اجزای نظام اسلامی ـ سیاسی، از جمله توحید، نبوّت، امامت و نظام امّت است که این بینش بر پایه باورها، آگاهی ها و ارزش‏های توحیدی استوار است.

سرآغاز افشاگری های روشنگرانه در خصوص حکومت ظالمانه و غاصبانه

پس از ارتحال پیامبر صلی الله علیه و آله، جوّ اجتماعی ـ سیاسی با بحران جدّی روبه‏ رو شد؛ خطری سه‏ گانه و مثلث‏ وار آیین اسلام را تهدید می‏کرد: یک ضلع این خطر امپراتوری روم بود؛ خطر دیگر امپراتوری ایران؛ و خطر سوم منافقان و احزاب و اقلّیت‏های داخلی بودند. در چنین شرایطی، که خطر هجوم خارجی و از همه مهم‏تر خطر دشمن داخلی برای اسلام و مسلمانان وجود داشت، مسلّما حضرت زهرا سلام الله علیها برای بازپس گیری یک قطعه زمین ـ هر چند با ارزش ـ  حاضر به ایجاد دودستگی در میان مسلمانان نبودند.

اما با توجه به که ایشان از گوهر عقل و عصمت بهره‏ مند بودند و هیچ‏گاه منافع شخصی خود و خانواده‏شان را بر منافع دینی و اجتماعی ترجیح نمی‏دادند، مقابله و اعتراض ایشان نسبت به حکومت معنایی دیگر را در خود نهفته داشت. هرچند خلیفه اهداف زیادی از جمله اهداف اقتصادی و همچنین شکستن قداست معنوی اهل بیت علیهم السلام را در دستور کار کار خود قرار داده بود، اما هدف اصلی حضرت زهرا سلام الله علیها از بهانه قرار دادن «فدک» ضربه وارد کردن به موقعیت حکومت غاصب و دفاع از ولایت عظما و عصمت اهل بیت علیهم‌السلام بود. ایشان با بینش سیاسی خویش، متوجه خطری بزرگ‏تر از خطر روم و ایران برای جامعه مسلمانان شده بودند و آن انحراف از مسیر ولایت و امامت بود؛ خطری که مسلمانان را به فرقه‏ های مختلف تقسیم نمود و مهم‏ترین عامل اقتدار مسلمانان را ـ که همان وحدت و ایمان بود ـ زیر سؤال برد.

تلاش برای بیداری خواص

سیاست ایرانی - بررسی سیره آن حضرت در اطاعت پذیرى از مقام امامت و ولایت همچون مقام نبوت به عنوان اولین و مهترین مشخصه رفتار سیاسی ایشان است. حضرت زهرای مرضیه مسئله دفاع از امامت و ولایت را همواره به عنوان یک وظیفه اجتماعی می شمردند که خود نیز در قالبهای متفاوت به آن می پرداختند.

ایشان مقام امامت را مانند مقام نبوت امرى الهى و انتصابى و على(ع) را قطب و محور آن میدانست و در این زمینه می‌فرماید: «وَ هُوَ الْامامُ الرَّبَّانى‏ .... قُطْبُ الْاقْطابِ ... نُقْطَةُ دائِرَةِ الْامامَة» او [على‏] پیشوایى ربانى .... مرکز توجه همه عارفان و خداپرستان ... و جایگاه اصلى و محور امامت است و به همگان آموخت که پیشواى بر حق چونان کعبه است که مردم باید به سوى او شتافته، به گردش طواف کنند. آن حضرت از رسول خدا نقل میکرد که: «مَثَلُ الْامامِ مَثَلُ الْکَعْبَةِ اذْ تُؤْتى‏ وَ لا تَأْتى» مثل امام مثل کعبه است که مردم به سوى او مى‏ آیند نه او به سوى مردم.

مورد قبلی اشاره شده ( ماجرای خطبه ایشان ) هم نمودی عینی و عملی از دفاع جانانه و تمام قد ایشان از حریم ولایت است. تلاش برای بیدار کردن خواص: حضرت زهرا(س) در طی ابلاغ مسیر روشنگرانه خود به تمامی شیعیان، به سراغ خواص از مهاجر و انصار رفت و با سخنان هشدار دهنده و یادآورى رخدادها و خاطرات دوران حیات رسول خدا (ص) سعى کرد وجدان‌هاى خفته آنان را بیدار کند. ایشان همراه حضرت على (ع) و فرزندانش امام حسن و امام حسین- علیهما السلام- شبانه به منازل و مجالس انصار و مهاجران مى‏رفت و آنان را به مبارزه با باطل و جانبدارى از جبهه حق دعوت میکرد و میفرمود:

«اى مهاجران و انصار! خدا را یارى کنید. من دختر پیامبر شما هستم و شما با رسول خدا (ص) بیعت کردید که از او و فرزندانش در برابر یورش دشمنان دفاع کنید، همان گونه که از خود و فرزندان خود دفاع میکنید. پس بر سر پیمان با رسول خدا(ص) استوار بمانید.»

حضرت زهرا(س) گاهى آنان را به یاد واقعه غدیر می انداخت و میفرمود:

آیا سخن رسول خدا (ص) را در روز غدیر فراموش کرده‏ اید که فرمود: «مَن کُنتُ مَولاه فَعلىٌ مَولاه» یا گفتار او را که فرمود: «انتَ مِنّى بِمَنزِلةِ هارونَ مِن مُوسى». زمانى که براى عذر تقصیر نزد آن حضرت آمده و گفتند: «اگر ابوالحسن هم زودتر آمده بود با او بیعت میکردیم.» بر آشفت و بر سرشان فریاد بر آورد: «الَیْکُم عَنّى‏ فَلا عُذْرَ بَعدَ تَعذیرِکُمْ وَ لا امْرَ بَعدَ تَقصیرِکُمْ؛ « از نزد من بروید! دیگر، پس از کوتاهى کردن و عذر تراشیهاى دروغین، عذرى پذیرفته نمی ى‏شود و پس از کوتاهى و بى تفاوتى، امرى وجود نخواهد داشت.» پیش از آن هم گفته بود: «هَل تَرَکَ ابى‏ یَوْمَ غَدیر خُمٍّ لَاحَدٍ عُذْراً؛ آیا پدرم پس از رخداد غدیر خم براى کسى عذرى باقى گذاشته است؟»

دشمن شناسی

شناخت دشمن و آگاهی از معیارهای دشمنی، اندیشه ای روشن در فراز و فرودهای زندگی فردی و اجتماعی به انسان می بخشد. حضرت زهرا (س) با سخن آسمانی خود نخستین معیار دشمن شناسی را دشمنی و مخالفت با اهل بیت رسول خدا(ص) معرفی می کند و با صراحت بسیار می فرماید: «هر کس با ما دشمنی کند، با خدا ستیز نموده است و آن کسی که با ما مخالفت کند، با پروردگار رو در رو شده است و مخالف ما عذاب دردناک و مجازات شدید الهی در دنیا و آخرت بر او واجب می گردد.

ایشان حتی در آخرین لحظات هم از این مبارزه دست برنداشتند و در آخرین اقدام خود ضربه ای سهمگین و کاری بر پیکرده دشمنان ولایت وارد نمودند . آنجا که در وصیت خود به علی (ع) آوردند : «اوصیک ان لایشهد احدٌ جنازتی من هؤلاء الذّین ظلمونی و اخذوا حقّی فانّهم عدوّی و عدوّ رسول اللّه و لا تترک ان یصلّی علیّ احد منهم و لا من اتباعهم و ادفنّی فی اللّیل اذا هدئت العیون و نامت الابصار؛(15) تو را وصیت می کنم هیچ یک از آنان که به من ظلم کردند و حق مرا غصب نمودند، نباید در تشییع جنازه من شرکت کنند، زیرا آن ها دشمن من و دشمن رسول خدا (ص) هستند و اجازه مده فردی از آنها و پیروانشان بر من نماز بخوانند و مرا شب دفن کن، آن هنگام که چشم ها آرام گرفته و دیده ها به خواب فرو رفته باشند.»

سخن آخر

این اقدامات نتیجه اش این شده که امروز شیعه دارای بینشی روشنگرانه ، ایدئولوژی حق طلبی و مقاومت است که بر اساس آگاهیها ، باورها و ارزشهای توحیدی استوار می باشد . شیعه تحت این ایدولوژی هرگز زیر بار پذیرش ظلم نمی رود و تمام تلاش خود را در جهت فروریخت کاخ بدعت و تفاسیر غلط به کار خواهد بست تا در سرنوشت خود و جامعه اش در طی مسیر روشن هدایت ، نقشی پویا ایفا نماید .

پی نوشت :

- نهج الحیات

- بحار الانوار – جلد های 36 و 43

- حیات سیاسی حضرت زهرا (س) – روح اله فیض الهی

- بینش سیاسی حضرت زهرا – عذراء بابا کریمی

- چشم اندازی به سیره سیاسی حضرت زهرا – پایگاه اطلاع رسانی حوزه